برای اینکه مهارت شنیداری یا همان Listening خود را تقویت کنید لازم است که فقط گوش کنید؛ اما این جمله چه معنایی دارد؟ شما باید بهترین روشی که مناسب خودتان هست را پیدا کنید و طبق آن به تقویت لیسنینگ خود بپردازید. در ادامه این مقاله به بیش از 20 روش می‌پردازیم که می‌توانید با انتخاب یک یا چند روش، پیشرفت بسیار چشمگیری در این زمینه کسب کنید. توصیه من به شما دو چیز است؛ اول این که استمرار داشته باشید و تمرین‌ها را هر روز انجام دهید و توصیه دوم این است که چند روش را با هم ترکیب کنید.
لیسنینگ چیست؟
Listening یکی از مهمترین مهارت‌های 4 گانه انگلیسی است که دلایل مختلفی برای یادگیری آن وجود دارد. اینکه می‌گوییم یکی از مهمترین مهارت‌ها دلیل این است که شما به هر دلیلی که بخواهید زبان را بیاموزید، نیاز به تقویت لیسنینگ دارید. اما به چه دلایل نیاز به تقویت مهارت شنیداری خود داریم؟ اگر قصد شرکت در آزمون آیلتس یا تافل را دارید باید طبق یک اصول استاندارد و مرتبط به آن این مهارت را توسعه دهید. گاهی اوقات ممکن است فقط بخاطر سفرهای تفریحی یا کاری خود زبان انگلیسی را میاموزید و داشتن این مهارت برای شما ضروری است. اگر اهل فیلم و موسیقی باشید قطعا دوست دارید که بدون زیر نویس یا بدون کمک ترجمه گوگل به نتیجه برسید. دلایل یادگیری این مهارت بسیار بیشتر از تقویت مهارت Reading و Writing است، اما به هیچ عنوان این معنا را ندارد که مهارت های دیگر اهمیت بالایی ندارند.
با چه روشی Listening را یاد بگیرم؟
کلاس عمومی: یکی از رایج ترین شیوه‌های یادگیری زبان انگلیسی شرکت در کلاس‌های عمومی انگلیسی به صورت آفلاین و آنلاین است که یک استاد و تعدادی زبان آموز وجود دارند و طبق استانداردها و چارتی از پیش تعریف شده به تقویت مهارت‌های چهارگانه از جمله لیسنینگ پرداخته می‌شود.
کلاس خصوصی: شاید برای یادگیری و تقویت Listening شرکت در یک کلاس خصوصی بهترین گزینه به شمار برود. زیرا یک استاد می‌تواند تمام نقاط ضعف و قوت شما را انالیز کرده و طبق همان، با شما تمرین می‌کند و بر همین اساس نیز به شما تمرین روزانه می‌دهد.
خود خوان: شیوه خود خوان یا همان self-study یک شیوه رایج است برای افرادی که به هر دلیل علاقه‌ای به شرکت در کلاس را ندارند و می‌خواهند خودشان انگلیسی را یاد بگیرند. افراد زیادی این متد را برای یادگیری انگلیسی انتخاب می‌کنند اما در زمینه یادگیری لیسنینگ ممکن است با چالش‌هایی مواجه شوند که بهترین روش‌های تقویت مهارت لیسنینگ را در ادامه توضیح خواهیم داد.
شیوه‌های تقویت لیسنینگ
چندین روش مختلف وجود دارد که هر کدام از آنها به نوعی می‌تواند به تقویت مهارت شنیداری شما کمک کند.
1- با ذهنیت مثبت شروع کنید
یکی از بزرگترین ترس‌های افراد در لیسنینگ این است که می‌گویند واقعا متوجه نمی‌شویم که افراد انگلیسی زبان در مکالمات‌شان چه می‌گویند. شاید بگویید لیسنینگ‌های آکادمیک را می‌توانید متوجه شوید ولی وقتی با شخصی که زبان مادری انگلیسی دارد و با لهجه غلیظ صحبت می‌کند اصلا نتوانید متوجه صحبت‌های او شوید.
در ابتدا برای رفع این مشکل کافیست زمانی که با یک شخص مکالمه می‌کنید فقط به او گوش کنید. اصلا به فکر این نباشید که در پاسخ آن شخص چه باید بگویید. اصلا در ذهن خودتان آنرا ترجمه نکنید. پیش خودتان نگویید ضخص مقابل از چه ساختار یا گرامری استفاده کرد. فقط گوش کنید.
شاید این کار برای شما سخت به نظر برسد اما شما در دوران طفولیت آن را انجام داده اید. اکنون که یک شخص بالغ هستید این کار ساده تر است. کودکی که هنوز صحبت کردن بلد نیست فقط به دیگران گوش می‌کند تا بتواند تکرار کند. شما هم فقط گوش کنید!
2- میکرو لرنینگ
یکی از شیوه‌های فوق العاده یادگیری این است که شما تنها 20-30 دقیقه در روز زمان بگذارید. Microlearning شیوه‌ای است که در آن شما باید task یا همان وظیفه‌ای که قرار است انجام دهید را به یک بخش کوچکتر تقسیم می‌کنید و فقط روی آن تمرکز می‌کنید. بهترین کار این است که شما 15-20 دقیقه زمان را به لیسنینگ در روز اختصاص دهید و همان 15 دقیقه را با جدیت تمرین کنید. مثلا اگر قرار است یک پادکست طولانی را گوش کنید، تنها یک دقیقه یا 30 ثانیه از آن را انتخاب کنید و تمرین کنید. در طول این 15 دقیقه می‌توانید بارها پادکست را تکرار کنید و تمام اصطلاحات، لغات و ساختارهای استفاده شده را استخراج کنید و در مکالمه خودتان به کار ببرید.
3- محتوای متفاوت انتخاب کنید
تنها روی یک منبع آموزشی تمرکز نکنید. سعی کنید از ابزارها و رسانه‌های متفاوتی برای تقویت لیسنینگ خود استفاده کنید. این کار باعث می‌شود تا علاوه بر ایجاد تنوع و جلوگیری از یکنواختی، بتوانید اطلاعات متفاوتی را نیز کسب کنید. راجع به موضوعات مختلف اطلاعات کسب کنید، گوش‌تان به لهجه‌های گوناگونی عادت کند و همچنین ساختارها و کلمات بسیار زیادی را یادبگیرید.
محتواهای متفاوت می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
پادکست
یکی از رایج‌ترین شیوه‌های فراگیری زبان و همچنین تقویت لیسنینگ استفاده از پادکست است. با استفاده از پادکستی که نسخه متنی آن در اختیار شما نیست خیلی بهتر می‌توانید لیسنینگ خود را بهبود بخشید. سعی کنید تنها بخشی از پادکست را برای یکبار گوش کنید و ببینید که چیزی از آن متوجه می‌شوید یا خیر. اگر متوجه نشدید اشکال ندارد. برای مثال شما یک دقیقه از پادکستی را گوش کردید و تنها بخشی از آن را توانستید درک کنید. دو مرتبه شروع به گوش دادن کنید اما این بار 10 ثانیه 10 ثانیه پیش بروید. در هر 10 ثانیه یک سری لغت و اصطلاح وجود دارد که لازم است آنها را یادداشت کنید و یاد بگیرید، وقتی 10 ثانیه اول تمام شد به سراغ بعدی بروید. این روند را تا انتها تکرار کنید.
رادیو
شاید در ایران به رادیوهای انگلیسی زبان کشورهای دیگر دسترسی نداشته باشیم اما هم در تلویزیون (پرس تی وی) و هم رادیو ایران یک شبکه و یک موج انگلیسی زبان وجود دارد که استفاده از آنها می تواند به شدت به رشد مهارت لیسنینگ شما کمک کنید. البته اگر نیاز دارید که به رادیوهای غیر ایرانی نیز دسترسی داشته باشید می‌توانید از وبسایت‌های رسمی آنها استفاده کنید.
کتاب‌های صوتی
شاید با این روش هم بتوانید لیسنینگ خود را تقویت کنید و بهبود بخشید اما کتاب‌های صوتی عموما علاوه بر سرگرم کننده بودن و جذابیت، می‌توانند لغات زیادی را به شما آموزش دهند زیرا عموما گویندگان این کتاب‌های به صورت آهسته و شمرده صحبت می‌کنند. با توجه به نکات گفته شده شما می‌توانید حتی در هنگام کار یا رانندگی نیز می‌توانید به آنها گوش دهید بدون آنکه خود را درگیر بخش لیسنینگ کنید.
یوتیوب
یکی دیگر از منابع فوق العاده‌ای که برای این کار در دسترس شما قرار دارد یوتیوب است. در یوتیوب میلیون‌ها میلیون آموزش رایگان وجود دارد که به زبان انگلیسی ضبط و منتشر شده‌اند. شما به هر موضوعی که علاقه‌مند باشید یک مطلب انگلیسی برای آن وجود دارد. با این کار یک تیر و دو نشان زده‌اید. هم لیسنینگ خود را تقویت می‌کنید و هم مهارت مورد نیاز خودتان را آموزش می‌بینید. در یوتیوب افراد مختلف با لهجه‌ها بسیار متفاوتی وجود دارند که هر کدام به نوعی به تقویت مهارت شنیدار شما کمک می‌کنند. شاید در ابتدا با چالش‌های مواجه شوید که جای نگرانی نیست! یوتیوب زیرنویس خودکار نیز تولید می‌کند، به سادگی از آن استفاده کنید.
4- همراه با آهنگ بخوانید
کافیست آهنگ‌هایی متناسب با سطح خود را پیدا کنید و با آنها شروع به تقویت لیسنینگ خود کنید. برای مثال اگر سطح شما مبتدی است، با جستجوی عبارت “آهنگ انگلیسی برای سطح مبتدی” می‌توانید آهنگ‌های مناسب را پیدا کنید و دانلود کنید. در قدم اول یک آهنگ را کامل گوش کنید. سپس آن را به چند بخش تقسیم کنید. مثلا بخش‌های 30 ثانیه‌ای انتخاب کنید و چندین بار به همان 30 ثانیه گوش کنید تا بتوانید متن آهنگ را بنویسید. پس از آنکه 30 ثانیه اول به اتمام رسید به سراغ ادامه آهنگ رفته و تا انتها تلاش کنید که متن آن را بنویسید. اگر بخشی را متوجه نشدید اصلا ایرادی ندارد، آن قسمت را خالی بگذارید و به سراغ ادامه بروید.
پس از اتمام مرحله بالا، متن اصلی آهنگ را در گوگل جستجو کنید و با چیزی که خودتان نوشته‌اید مقایسه کنید. اگر درست بود که آفرین! کار شما عالی بوده است. اما اگر هم اشتباه یا ناقص بوده، بازهم آفرین! شما از 80 درصد زبان آموزان جلوتر هستید. زیرا بسیاری از افراد حتی زمان کافی را به انجام این کار اختصاص نمی‌دهند. پس از دیدن متن اصلی سعی کنید متن را کنار گذاشته و به آهنگ گوش کنید و همراه آن شروع به خواندن کنید. به مرور این آهنگ برای شما کاملا واضح و قابل فهم می‌شود. به مرور باید آهنگ‌های بیشتری را به همین روش یاد بگیرید.
5- یک منبع خاص انتخاب کنید و یک هفته تکرار کنید!
تا اینجا منابع مختلفی را از جمله آهنگ، پادکست، یوتیوب و… معرفی کردیم که هر کدام به نوعی می‌توانند به لیسنینگ شما کمک کنند. اما نکته اصلی این است که شما باید یک هفته به صورت مداوم روی یکی از مواردی که برای تمرین انتخاب کرده اید، کار کنید. مثل یک آهنگ از بیلی آیلیش انتخاب کرده‌اید و می‌خواهید روی آن کار کنید. در طول این یک هفته روزی 15 دقیقه آن را با روش‌های گفته شده تمرین کنید تا جایی که کاملا مسلط شوید. این موضوع در مورد فیلم، پادکست و هر چیز دیگری نیز صدق می‌کند.
6- به مکالمات انگلیسی گوش کنید
راه‌های متفاوتی وجود دارد که بتوانید مکالمات بین افراد را بشنوید. اگر در یک کشور انگلیسی زبان زندگی می‌کنید که کار برای شما ساده است. کافیست به خیابان بروید و فقط مکالمات دیگران را گوش کنید. اما اگر این امکان برای شما وجود ندارد لازم است در گروه‌های و وبسایت‌های مختلفی که مخصوص گپ و گفت زبان آموزان سراسر دنیا هستند عضو شوید و به مکالمات آنها گوش کنید و یا حتی خودتان بخشی از یک مکالمه باشید.
7- نویز سفید
نویز سفید یا white noise به صداهایی گفته می‌شود که شما آنها را می‌شنوید اما تمرکز اصلی شما بر روی آنها نیست. مثلا شما در حال آشپزی، رانندگی، طراحی و یا هر کار دیگری هستید که تمرکز اصلی‌تان بر روی آن است و در کنار آن یک پادکست یا آهنگ انگلیسی در حال پخش است. این کار را هر روز انجام دهید تا گوش‌هایتان به صورت ناخودآگاه با انگلیسی آشنا شود. در دراز مدت با تکرار این کار شما حتی بدون توجه به شخص صحبت کننده یا منبعی صدای انگلیسی را از آن می‌شونید، می‌توانید تمام جملاتی که گفته می‌شود را درک کنید و در صورت لزوم آن را تکرار کنید یا به آن پاسخ دهید.
8- با دقت بالا گوش کنید
یک مکان ساکت پیدا کنید و 15 دقیقه بدون مزاحمت زمان بگذارید. یک فایل صوتی را پخش کنید و روی درک کلمات، نحوه استفاده از آنها و معنای کلی کلمات تمرکز کنید. هر چیزی که به نظرتان مهم است را یادداشت کنید. مثلا زمانی که یک گوینده صدای خود را برای نشان دادن خشم خود بلند می‌کند یا جایی که فکر می‌کنید یک گوینده با کنایه با کسی صحبت می‌کند، تمام این حالات را یادداشت کنید. آیا کلماتی وجود دارد که به طور کامل متوجه نشده‌اید یا مطمئن نیستید که چگونه آنها را بنویسید؟ آنها را نیز یادداشت کنید تا بتوانید بعداً بررسی کنید. این تمرین برای ارتقا مهارت شنیداری شما بسیار مفید است.
9- فقط به مفهوم کلی توجه کنید
در ابتدای کار نیاز نیست که تمام جزییات را متوجه بشوید. زیرا تمرکز روی جزییات باعث از بین رفتن توجه شما به مکالمه می‌شود و ممکن است تنها چند کلمه ابتدایی را متوجه شوید و زمانی که گوینده، صحبت خود را به اتمام رسانده است شما تنها توانسته باشید چند جمله ابتدایی او را درک کنید. برای این کار لازم است تنها به کلمات خاص گوش دهید که اشاره‌ای به ادامه یا موضوع مکالمه دارد. مثلاً وقتی عبارت «مثلا» را در این جمله دیدید، می‌دانستید که یک مثال در راه است! یا، اگر دوست شما در مورد فیلم جدیدی صحبت می‌کند که تماشا کرده است، می‌توانید به کلمات مثبت و منفی گوش دهید تا بفهمید که آیا فیلم را دوست داشته است (“عالی”، “مهیج”) یا نه (“بد”، “خسته کننده” ). روی کلمات کلیدی مانند این موارد تمرکز کنید تا مرتبط‌ترین بخش‌های یک مکالمه را درک کنید.
10- به جزئیات گوش کنید
پس از آنکه مهارت و قدرت خود را با انجام دادن تمرین مرحله 9 افزایش دادید، نوبت به آن می‌رسد که این بار به جزییات توجه بیشتری داشته باشید. به عنوان مثال، اگر می‌خواهید سن یک شخص را بدانید باید به کلمات مرتبط با سن مانند “old”، “years”، “born” یا حتی یک عدد که می تواند سن آن فرد باشد، توجه کنید. یک راه عالی برای تمرین لیسنینگ در زمینه فهم جزییات این است که ببینید چه نوع اطلاعات دقیقی را می‌خواهید. مثلا قرار است اطلاعاتی را راجع به آب و هوا کسب کنید و شما نیاز به جزییات آب و هوا در یک شهر خاص دارید. برای این کار می‌توانید به یک پادکست و یا یک برنامه رادیویی (تلویزیونی) گوش کنید و تنها بر روی جزییاتی که مد نظرتان است تمرکز کنید. برای انجام تمرین‌های مرحله 9 و 10 بهتر است به سراغ کتابی همچون Tactics For Listening بروید که مخصوص این مهارت ساخته شده است و لازم است که سوال‌ها را با دقت روی جزییات یا کلیات پاسخ دهید.
11- گوش کنید و بخوانید
یکی دیگر از راه‌های بهبود مهارت شنیداری، استفاده همزمان از دو منبع اطلاعاتی است. ساده‌ترین راه برای انجام این کار، تماشای یک فیلم انگلیسی با زیرنویس انگلیسی است. به این ترتیب، شما به کلمات گوش می‌دهید و آنها را همزمان می‌خوانید که درک همه چیز را برای شنونده آسان‌تر می کند. همین موضوع باعث می‌شود یادگیری و به خاطر سپاری آن جملات و کلمات نیز ساده‌تر باشد. بسیاری از پادکست‌ها، شامل فایل متنی صحبت‌های گوینده نیز هستند. می‌توانید آن متون را چاپ کنید و در زمان گوش دادن به پادکست به متن نگاه کنید و هر زمان که نیاز بود فایل صوتی را متوقف کنید و نکته‌ای را تمرین یا یادداشت کنید.
12- گوش کنید و صحبت کنید
بارها و بارها به یک جمله گوش دهید. بلافاصله پس از بیان کلمات توسط گوینده، آنها را تکرار کنید. به این کار Shadowing گفته می‌شود که جز تمرین‌های بسیار مفید برای تقویت هر دو مهارت شنیداری و گفتاری است. تمرین را ادامه دهید تا زمانی که سرعت و لحن شما با گوینده مطابقت داشته باشد. با این کار شما نه تنها تلفظ خود را تقویت خواهید کرد، بلکه ریتم و سرعت طبیعی زبان انگلیسی را نیز به دست خواهید آورد. برای یک چالش بیشتر، صدا را خاموش کنید و سعی کنید جمله را خودتان بگویید. صدای را خودتان ضبط کنید و ببینید نسخه شما چقدر شبیه فایل صوتی است.
13- گوش کنید و بنویسید
رونویسی (“نوشتن آنچه می شنوید”) روشی فوق العاده و سرگرم کننده برای بهبود مهارت لیسنینگ است که از طریق نوشتن، می‌توانید لغات جدیدی یاد بگیرید یا متوجه شوید که گاهی اوقات برخی کلمات در گفتگوی روزمره، تلفظی کاملا متفاوت با تلفظ دیکشنری دارند.
14- پیش بینی محتوای صوتی
تصور کنید که در حال گوش دادن به رادیو هستید. یک هلیکوپتر را در پس زمینه می شنوید و یک سخنران نام خیابان‌ها، جاده‌ها و بزرگ راه‌ها را ذکر می کند و درباره تعداد خودروهایی که در حال حاضر در این جاده ها هستند صحبت می کند. به نظر شما او در مورد چه موضوعی صحبت می کند؟ به احتمال زیاد، شما در حال گوش دادن به گزارش ترافیک هستید. پس از آن می توانید انتظار شنیدن کلمات دیگری مانند “ترافیک” و “ساعت شلوغی” را داشته باشید. احتمالاً این دستور (شکل دستوری افعال) را نیز خواهید شنید: “رفت و آمد در جاده X ممنوع است” یا “مسیر X یک طرفه است”. دفعه بعد که در حال تماشا یا گوش دادن به یک برنامه تلویزیونی انگلیسی یا رادیو هستید، پس از هر چند جمله مکث کنید. سعی کنید پیش‌بینی کنید که قرار است چه اتفاقی بیفتد یا گوینده در جمله بعدی چه خواهد گفت.
15- لهجه‌های مختلف را آزمایش کنید
ممکن است در چند مرتبه اول، در درک برخی از لهجه‌های انگلیسی مشکل داشته باشید. این طبیعی است! حتی انگلیسی زبانان نیز ممکن است در درک لهجه‌های مختلف انگلیسی دچار مشکل شوند. به یاد داشته باشید که تمرین باعث پیشرفت می‌شود. اگر فکر می کنید درک یک لهجه انگلیسی خاص برای شما دشوار است، تنها کاری که باید انجام دهید این است که مدتی روی آن لهجه تمرکز کنید تا به نتایج بهتر برسید. به عنوان مثال، اگر انگلیسی آمریکایی برای شما چالش برانگیز است، سعی کنید به مدت یک ماه سریال های آمریکایی تماشا کنید یا به پادکست های آمریکایی یا اخبار گوش دهید. در پایان این 30 روز، گوش‌های شما به لهجه عادت می‌کند و درک آن برای شما بسیار آسان‌تر خواهد بود.
16- در هنگام خواب تمرین کنید
گوش دادن به یک فایل صوتی در هنگام خواب ممکن است کمکی به تقویت لیسنینگ شما نکند و حتی دانش شما را نیز افزایش ندهد، اما بر اساس مطالعات اگر شما لغاتی را از قبل در ذهن داشته باشید می‌توانید با تکرار کردن آنها در هنگام خواب، به تثبیت آن کلمات و یا مرور آنها کمک کنید. در واقع شما لازم است یکسری فایل‌های صوتی را در طول روز با شیوه‌های گفته شده تمرین کنید و کلمات و اصطلاحات جدید آنها را نیز یادداشت کنید. زمانی که در هنگام خواب مجددا به آنها گوش می‌کنید مغز شما فرایند یادگیری را ادامه خواهد داد.
17- از وسط جمله گوش کنید
همیشه قرار نیست که یک مکالمه را از ابتدای آن گوش کنید. فرقی ندارد که به یک پادکست گوش می‌کنید و یا در حال تماشای یک فیلم هستید، سریع به یک بخش رندوم از فایل رفته از وسط همان گفتگو یا جمله شروع به گوش دادن کنید. سعی کنید موضوع مکالمه، شرایط، لحن گفتگو و حس افراد را در آن لحظه حدس بزنید. این تمرین برای زندگی و مهاجرت بسیار مفید و کارآمد است. پس حتما روی این مورد تمرکز و تمرین بالایی داشته باشید.
18- به افعال گوش دهید
یک تمرین فوق العاده دیگر این است که فقط روی افعال تمرکز کنید. یک فایل صوتی یا یک فیلم را باز کنید و بخشی از آن را انتخاب کنید. در این بخش فقط به دنبال افعال باشید و هر فعلی که به گوش‌تان خورد را یادداشت کنید. پس از اتمام آن بخش مجددا به ابتدای آن بروید و این بار زیرنویس فیلم یا متن پادکست پیش بروید. ببینید که چه تعداد فعل را درست نوشته‌اید و چه تعداد را متوجه نشده‌اید. این تمرین نیز مانند تمرین شماره 17 برای افزایش دقت بسیار مفید و کارآمد است.
19- با سرعت مختلف گوش کنید
اکثر اپلیکیشن‌ها این قابلیت را به شما می‌دهند که سرعت پخش فایل را تغییر دهید. اگر در حال گوش دادن به یک فایل هستید، در مرحله اول آن را با سرعت معمولی گوش کنید و سپس در دفعات بعدی 0.5 برابر سرعت آن را بیشتر کنید تا زمانی که یک فایل را با سرعت 2 برابر گوش کنید و کامل متوجه شوید. این چالش به شدت شما را برای هر مکالمه‌ای در هر شرایطی آماده می‌کند. توصیه من به شما ترکیب مورد 15 با 19 است.
20- مکالمات خود را از قبل آماده کنید
بارها در پیج اینستاگرامم به این موضوع اشاره کردم که حتما برای موضوعات مختلف از قبل آمادگی داشته باشید. حتی چند دوره را نیز برای این کار برگزار کردیم. شما نمی‌توانید تمام مکالمات را از قبل پیش بینی کنید اما می‌توانید برای موقعیت‌های مختلفی مانند خرید، مطب دکتر، مسافرت، رستوران و غیره تمرین کنید و از قبل آماده باشید تا هم برای لیسنینگ و هم برای مکالمه آمادگی کافی را پیدا کنید.